Τι βλέπω;

Στον αρχαιολογικό χώρο της Ελευσίνας είναι ευδιάκριτες πολλές αρχιτεκτονικές φάσεις. Μετά την είσοδο, στα δεξιά του επισκέπτη, ακολουθεί μια πλακόστρωτη αυλή των ρωμαϊκών χρόνων, στην οποία συγκεντρώνονταν οι πιστοί για να τιμήσουν την Αρτέμιδα Προπυλαία και τον Ποσειδώνα Πατρώο. Από το ναό αυτόν, σώζεται μόνο η κρηπίδα στα δεξιά της εισόδου. Στα αριστερά της κατέληγαν δρόμοι από τα Μέγαρα και το λιμάνι, καθώς υπήρχαν και δύο ρωμαϊκές αψίδες στις οποίες επάνω αναγραφόταν «Όλοι οι Έλληνες (αφιερώνουν) στις δύο θεές και στον αυτοκράτορα». Πίσω από τις αψίδες υπήρχαν κτίρια καθημερινών αναγκών. Ξεχωρίζουν επίσης η ρωμαϊκή κρήνη και η είσοδος στο ιερό μέσω ενός δωρικού πρόπυλου των ρωμαϊκών χρόνων, όμοιο με αυτό της Ακρόπολης των Αθηνών. Τα προπύλαια αυτά είχαν 5 εισόδους και όπως φαίνεται από τη φθορά στο κατώφλι, η αριστερή χρησιμοποιείτο περισσότερο. Στα αριστερά του πρόπυλου, υπάρχει ένα πηγάδι, το οποίο αποκαλείται «Καλλίχορον Φρέαρ», επειδή, κατά την κλασική εποχή, πιστευόταν ότι όταν έφτασε στην Ελευσίνα η θεά Δήμητρα, έκατσε στο σημείο αυτό. Στη συνέχεια υπάρχουν τα μικρά ιωνικά προπύλαια της ρωμαϊκής εποχής και η πομπική οδός που οδηγούσε στο Tελεστήριο, το οποίο κανείς μη μυημένος δεν επιτρεπόταν να πλησιάσει. Δεξιά, υπάρχει το ιερό του Πλούτωνα (Πλουτώνειο) και ο βράχος στα δεξιά, στο τέρμα της πομπικής οδού, ενδέχεται να είναι η «αγέλαστος πέτρα», η είσοδος της σπηλιάς που οδηγεί στον κάτω κόσμο.

Τι δε βλέπω;

Σήμερα, η Ελευσίνα είναι μια υποβαθμισμένη πόλη, κυρίως λόγω ρύπανσης. Το μεγαλείο του αρχαίου παρελθόντος έρχεται σε ευθεία αντίθεση με το παρόν της βιομηχανικής πόλης. Βρίσκεται στη μεγαλύτερη πεδιάδα της Αττικής (Θριάσιο πεδίο), γι’ αυτό και στην αρχαιότητα λατρευόταν ιδιαίτερα η Δήμητρα, θεά της γεωργίας και της γονιμότητας. Το ιερό της Δήμητρας και της Περσεφόνης ήταν πανελλήνιας εμβέλειας. Τα γνωστά «Ελευσίνια Μυστήρια» γίνονταν προς τιμή τους και συνδέονταν με την καρποφορία, την ευτυχία και τη μεταθανάτια ζωή. Τα Ελευσίνια Μυστήρια ήταν ιερές πράξεις (τα «Μικρά» κάθε άνοιξη και τα «Μεγάλα» κάθε φθινόπωρο) κεκλισμένων των θυρών και η αποκάλυψή τους ή ο χλευασμός επέσειε βαρύτατες ποινές, έως και θάνατο. Η τελετή των μυστηρίων γινόταν στο Tελεστήριο και ήταν εντυπωσιακή, με προσκεκλημένους ιερείς και άρχοντες πόλεων. Από το Tελεστήριο σώζονται μόνο τα θεμέλια, αλλά η ανασκαφή έδειξε ότι υπάρχουν άλλα 4 παλαιότερα κτίρια, σε βαθύτερα στρώματα, ξεκινώντας από τα Μυκηναϊκά χρόνια. Διέθετε 6 εισόδους, 42 κίονες και χωρούσε 3.000 θεατές. Πιθανότατα δεν είχε παράθυρα, αεριζόταν από άνοιγμα στην οροφή (οπαίον) και φωτιζόταν από τους αναμμένους δαυλούς. Στο ιερό υπήρχε μεγάλος αριθμός κτιρίων, από τα οποία σήμερα σώζονται τα θεμέλια.

Βιβλιογραφία