Τι βλέπω;

Η διαδρομή με τη γραμμή 1 του μετρό ξεκινάει από τον Πειραιά και καταλήγει στην Κηφισιά. Η γραμμή αυτή είναι στο μεγαλύτερο μέρος της επίγεια, δίνοντας έτσι τη δυνατότητα θέασης της Αθηναϊκής στρωματογραφίας. Η διαδρομή ξεκινά από τον εργατικό, βιομηχανικό και προσφυγικό Πειραιά (με τις συνοικίες του) και συνεχίζει στις νοτιοδυτικές μεσοαστικές συνοικίες, το ιστορικά και πολιτισμικά σύνθετο κέντρο, τις παλιές αστικές και νυν υποβαθμισμένες γειτονιές του άνω κέντρου, τις βόρειες προσφυγικές συνοικίες, τις μεσοαστικές περιοχές και τέλος, την παραδοσιακά αρχοντική Κηφισιά. Η αντίθεση μεταξύ του λιμανιού, της ιστορίας της προσφυγιάς, των εργατών από τη μία και της αστικής τάξης από την άλλη, είναι αισθητή ανάμεσα στον Πειραιά και την Κηφισιά. Ο Πειραιάς έχει ένα πολύβουο κέντρο, εμπορικότητα που απευθύνεται στα μεσαία εισοδήματα και στην αρχιτεκτονική ξεχωρίζουν τα ογκώδη βιομηχανικά κτίρια, τα προσφυγικά και οι εργατικές πολυκατοικίες. Αντίθετα, η Κηφισιά είναι πιο ήρεμη συνοικία, η εμπορικότητά της απευθύνεται κυρίως σε ανώτερα εισοδήματα και ξεχωρίζουν ορισμένα σύγχρονα κτίρια και οι επαύλεις του 19ου αιώνα, με επιρροές από την αρχιτεκτονική της κεντρικής Ευρώπης της εποχής.

Τι δε βλέπω;

Παλαιά, οι πόλεις της Αθήνας και του Πειραιά ήταν ξεχωριστές και υπήρχε μεγάλη έχθρα ανάμεσα στον υποβαθμισμένο προσφυγικό Πειραιά με τα κακόφημα bars και την πιο αστική Αθήνα. Ο Πειραιάς, από την αρχαιότητα ακόμα, ήταν το επίνειο της Αθήνας. Οι ιδρυτές των πόλεων στη Μεσόγειο προτιμούσαν υψώματα και σπάνια τις ακτές, εξαιτίας του φόβου πειρατών. Σε αυτές δραστηριοποιούνταν έμποροι και ψαράδες παίρνοντας και το ανάλογο ρίσκο. Γιατί όμως συγκεκριμένα η Κηφισιά είναι αρχοντική; Ο βασιλιάς ήταν Δανέζικης καταγωγής και προτιμούσε τα δάση αντί για τη θάλασσα, έτσι έκτισε τα θερινά του ανάκτορα στο Τατόι. Η Κηφισιά ήταν ο κοντινότερος οικισμός στο Τατόι και συγκέντρωνε όλη την αστική τάξη κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, όπως ακριβώς συνέβαινε με τα χειμερινά ανάκτορα (σήμερα Βουλή και Προεδρικό Μέγαρο) και το Κολωνάκι. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι σήμερα πολλές οικογένειες πολιτικών προέρχονται από την Κηφισιά και κατοικούν σε αυτήν ή τις γύρω περιοχές. Σε κοινωνιολογικό επίπεδο, οι κάτοικοι του Πειραιά έχουν ένα προσφυγικό υπόβαθρο, μια ταυτότητα η οποία ωστόσο χάθηκε σε κάποιον βαθμό. Ο Πειραιάς απορρόφησε μεγάλο μέρος της εσωτερικής μετανάστευσης (π.χ. πρώην αγρότες) και της αστικοποίησης, με αποτέλεσμα την αστική πύκνωση και κοινωνική ποικιλομορφία. Κυριαρχούν οι αυτοαπασχολούμενοι, οι εργάτες και οι τεχνίτες. Αντίθετα, η Κηφισιά, μιμήθηκε την ελίτ της βόρειας Ευρώπης και αυτό πέρασε και στις επόμενες γενιές. Επικράτησε έντονα η λογική της κλειστής κοινωνίας της ελίτ, αλλά δεν αποκλείστηκαν άτομα με κοινωνική κινητικότητα προς τα πάνω, δηλαδή της μεσοαστικής τάξης που κατάφεραν να ανελιχθούν.

Βιβλιογραφία