Τι βλέπω;

Το γλυπτό που δεσπόζει στην προκυμαία της Θεσσαλονίκης, στο ύψος του πάρκου της ΧΑΝΘ, είναι ο έφιππος ανδριάντας του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Πρόκειται για ένα εντυπωσιακό χάλκινο σύμπλεγμα και για ένα από τα μεγαλύτερα δημόσια γλυπτά της χώρας, με ύψος 6,15μ. Tο κυρίως γλυπτό εικονίζει το Μακεδόνα βασιλιά πάνω στο αγαπημένο του άλογο, το Βουκεφάλα, το οποίο είναι νευρικό και ανασηκωμένο. Ο Αλέξανδρος είναι σε εγρήγορση, κρατώντας με άνεση τα χαλινάρια του ζώου και το σπαθί του. Γύρω από το κυρίως γλυπτό υπάρχουν μία χάλκινη ζωφόρος με ανάγλυφες παραστάσεις από την περίφημη εκστρατεία καθώς και μακεδονικές ασπίδες και σάρισες, δηλαδή τα μακριά μακεδονικά δόρατα. Σήμερα, η μαρμάρινη βάση του είναι στέκι της νεολαίας που συχνάζει στην παραλία.

Τι δε βλέπω;

Το γλυπτό είναι έργο του Ευάγγελου Μουστάκα, τοποθετήθηκε στα τέλη της επταετούς δικτατορίας και η τοποθέτησή του είναι ενδεικτική μιας κοινωνικο-πολιτικής νοοτροπίας της εξουσίας της εποχής. Κατά την επταετία αυτή, χρησιμοποιήθηκαν κατά κόρον τα ιστορικά γεγονότα και οι κυρίαρχες προσωπικότητες της αρχαιότητας και της Επανάστασης για προπαγανδιστικούς σκοπούς, κυρίως για τη σφυρηλάτηση της ενιαίας εθνικής ταυτότητας και της ιστορικής συνέχειας των Ελλήνων. Ακόμη και σήμερα, το γλυπτό αυτό συμβολίζει για τους εθνικιστές την “ελληνική πολιτισμική ανωτερότητα”, την στρατιωτική ισχύ του κράτους και τις βλέψεις ορισμένων για την ανάκτηση των κτήσεων της ανατολής. Γι’ αυτό και ο έφιππος ανδριάντας είναι στραμμένος προς τα ανατολικά.  Ενδεικτικό όλων αυτών είναι ότι πριν από μερικά χρόνια, ένας πολιτικός συντηρητικής παράταξης διοργάνωσε εκδήλωση μνήμης και υπερηφάνειας για το Μακεδόνα στρατηλάτη. Παρόμοια γλυπτά και αντιλήψεις συναντά κανείς και στο γειτονικό κράτος της Βόρειας Μακεδονίας, το οποίο από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 μέχρι πρόσφατα, διεκδικούσε το όνομα “Μακεδονία” μαζί με την ιστορία της, σε μια προσπάθεια να δημιουργήσει ενιαία εθνική ταυτότητα στους σλαβικής και αλβανικής καταγωγής κατοίκους του. Το γεγονός αυτό είχε δημιουργήσει πολλές τριβές ανάμεσα στις δύο γειτονικές χώρες, οι οποίες κατέληξαν το 2018 στη Συμφωνία των Πρεσπών, σε μια προσπάθεια συνεργασίας και απαλοιφής των διαφορών τους. Η Συμφωνία των Πρεσπών προκάλεσε αντιδράσεις και στις δύο χώρες. Το άγαλμα του Αλεξάνδρου ήταν το σημείο συνάντησης όσων συμμετείχαν σε συλλαλητήρια εναντίον της συμφωνίας.

Βιβλιογραφία