Τι βλέπω;

Το γλυπτό αυτό συμβολίζει και υπενθυμίζει μία από τις σημαντικότερες πολιτικές δολοφονίες της χώρας, αυτήν του ειρηνιστή βουλευτή, ιατρού και μαραθωνοδρόμου Γρηγόρη Λαμπράκη. Επιπλέον, συμβολίζει και τη δύσκολη μετεμφυλιακή εποχή που βίωσε η χώρα. Πρόκειται για ένα ανθρωπόμορφο ορειχάλκινο γλυπτό με στοιχεία σοσιαλιστικού ρεαλισμού σε στάση ικεσίας με ένα περιστέρι της ειρήνης. Το έργο του Βασίλη Δωρόπουλου τιτλοφορείται ως “Μαραθωνοδρόμος της ειρήνης” και, όπως αναφέρεται σε επιγραφή, υπήρξε δωρεά του επιχειρηματία Φωκά. Στο μνημείο αναγράφεται ότι ο βουλευτής της αριστεράς “έπεσε”. Για το λόγο αυτόν, αριστεροί πολίτες και βουλευτές το 1998 τοποθέτησαν μια επιπλέον πλακέτα στην οποία αναγράφεται ξεκάθαρα ότι δολοφονήθηκε από παρακρατικούς.

Τι δε βλέπω;

Ο Γρηγόρης Λαμπράκης παραβρέθηκε σε ειρηνιστική εκδήλωση υπέρ του πυρηνικού αφοπλισμού. Κατά την επιστροφή του στο ξενοδοχείο και ενώ οι 180 παρευρισκόμενοι αστυνομικοί και η τοπική ηγεσία της χωροφυλακής είχαν αποκλείσει το σημείο, ένα τρίκυκλο όχημα μετέφερε τον Σπύρο Γκοτζαμάνη και τον Μανώλη Εμμανουηλίδη, οι οποίοι τον χτύπησαν θανάσιμα στο κεφάλι. Όπως αποκαλύφθηκε ανεπίσημα αργότερα, οι φυσικοί και ηθικοί αυτουργοί ήταν παρακρατικοί και ιδεολογικοί εχθροί του αριστερού βουλευτή, εντός και εκτός Ελλάδος, στην καρδιά του Ψυχρού Πολέμου. Παρά το γεγονός ότι η δολοφονία αυτή προκάλεσε πολιτικό σεισμό, καταδικάστηκαν τελικά μόνο οι 9 από τους συνολικά 31 κατηγορούμενους. Από την εποχή της ενσωμάτωσης της Θεσσαλονίκης στην Ελλάδα, η πόλη υπήρξε για αρκετές δεκαετίες τόπος πολιτικών δολοφονιών, γεγονός που προκαλεί επιστημονικό ενδιαφέρον. Μια πιθανή εξήγηση είναι ότι η Θεσσαλονίκη έχασε απότομα την κεντρικότητά της ως πόλη, δηλαδή απέκτησε πιο περιφερειακό ρόλο, με αποτέλεσμα να είναι πιο επιρρεπής στην κοινωνική πόλωση και να βρουν σε αυτήν πρόσφορο έδαφος εθνικιστικές και ιδεολογικές εμμονές μέχρι τα τέλη του Ψυχρού Πολέμου, καθιστώντας την μια “παγίδα” πολιτικών δολοφονιών με δύσκολη ή αδύνατη διαλεύκανση.

Πληροφορίες

• Διεύθυνση: Ερμού, Ελ. Βενιζέλου & Σπανδώνη

Βιβλιογραφία