Τι βλέπω;

Η μαρμάρινη προτομή πάνω σε μαρμάρινη βάση και βάθρο του βασιλιά Γεωργίου Α΄ είναι έργο του Κωνσταντίνου Δημητριάδη και βρίσκεται στο σημείο που δολοφονήθηκε ο Γεώργιος, το 1913. Είναι το παλαιότερο υπαίθριο γλυπτό της νεότερης Θεσσαλονίκης και ο Γεώργιος αποδίδεται σοβαρός, αλλά όχι ψυχρός, και τα ενδύματά του έχουν ανάλαφρες πτυχές. Η προτομή είναι κλασικιστικής λογικής, θεωρείται ένα πολύ άρτιο μνημειακό γλυπτό, ανήκει στα καλά παραδείγματα ελληνικής νεοκλασικής γλυπτικής και είναι ένα από τα πρώτα έργα του καλλιτέχνη. Ο Γεώργιος (1863- 1913) γεννήθηκε στην Κοπεγχάγη ως Δανός πρίγκιπας. Μετά την έξωση του βασιλιά Όθωνα από την Ελλάδα, εξελέγη από την ελληνική βουλή και είχε την υποστήριξη των μεγάλων δυνάμεων, καθώς ήταν συγγενής με τους βασιλικούς οίκους του Ηνωμένου Βασιλείου, της Γαλλίας, της Ρωσίας, της Νορβηγίας και της Δανίας. Το Ηνωμένο Βασίλειο παραχώρησε τα νησιά του Ιονίου, ως δώρο στο νέο βασιλιά.

Τι δε βλέπω;

Ο Γεώργιος διακρινόταν από αυταρχικότητα, συχνά δοκίμαζε τα όρια της συνταγματικής νομιμότητας και οι παρεμβάσεις του, οι οποίες είχαν ως κύριο στόχο το όφελος της δυναστείας του, οδηγούσαν σε ασταθείς κυβερνήσεις και πολιτική αβεβαιότητα. Συχνά γοητευόταν από την ιδέα ενός βασιλικού πραξικοπήματος. Κατηγορήθηκε ανοιχτά από πολλούς πολιτικούς της εποχής, με γνωστότερο το άρθρο «Τίς Πταίει» του Χαριλάου Τρικούπη, για τη στάση του στις εκλογικές νοθείες που μεθόδευσε. Αφού η χώρα είχε περιέλθει σε κοινωνικό χάος και πολιτικό τέλμα, αναγκάστηκε να υποχωρήσει και να δεχτεί την Αρχή της Δεδηλωμένης, δηλαδή τη δεδηλωμένη εμπιστοσύνη της κυβέρνησης από την πλειοψηφία της βουλής, η οποία ανάγκαζε το βασιλιά να δώσει εντολή σχηματισμού κυβέρνησης στο κόμμα της πλειοψηφίας. Ο Γεώργιος, σε συνεργασία με άλλες βαλκανικές χώρες, κήρυξε τον πόλεμο στην Οθωμανική Αυτοκρατορία το 1912, οπότε και ξεκίνησαν οι Βαλκανικοί Πόλεμοι. Δολοφονήθηκε κατά τη διάρκεια ενός συνηθισμένου περιπάτου του. Ο δολοφόνος Αλέξανδρος Σχινάς αρχικά κατηγορήθηκε από πολλούς ως «μολυσμένος αναρχικός», «τρελός» ή πράκτορας των Τούρκων ή των Βουλγάρων. Έτσι, υπήρξαν αντίποινα κατά μουσουλμάνων, Εβραίων και Βουλγάρων της πόλης. Οι Βούλγαροι εγκατέλειψαν την πόλη και η ζωή των Εβραίων άρχισε να γίνεται πολύ δύσκολη, με αποτέλεσμα πολλοί να ισχυρίζονταν ότι προτιμούσαν την οθωμανική κατοχή και μετανάστευσαν σε Γαλλία και ΗΠΑ. Ο δολοφόνος ανακρίθηκε, αλλά δε διέρρευσε τίποτα από την ανάκριση και οι ανακριτικοί φάκελοι κάηκαν στο πλοίο προς Αθήνα, με πιθανότερο σενάριο να ενήργησε για γερμανικά συμφέροντα, καθώς ο Γεώργιος ήταν αγγλόφιλος, ενώ ο διάδοχος Κωνσταντίνος γερμανόφιλος. Η ανάκριση έγινε μόνο με την παρουσία του διαδόχου Κωνσταντίνου και λίγο πριν αυτοκτονήσει ή δολοφονηθεί ο Σχινάς, τον είχε επισκεφθεί η χήρα του Γεωργίου, βασίλισσα Όλγα, μαζί με τον πρίγκιπα Πέτρο. Στόχος των Γερμανών ήταν η αποσταθεροποίηση της ελληνικής παρουσίας στη Θεσσαλονίκη, η οποία είχε παραδοθεί στην Ελλάδα από τους Τούρκους έναν χρόνο πριν.

Πληροφορίες

• Διεύθυνση: Λεωφ. Βασ. Όλγας & Αγ. Τριάδας

Βιβλιογραφία