Επταπύργιο (Γεντί Κουλέ)

Τι βλέπω;

Το Επταπύργιο είναι ένα πολυγωνικό φρούριο, το οποίο αποτελείται από 10 τριγωνικούς και ορθογώνιους πύργους μαζί με τον περίβολο και τον κεντρικό πύργο σχήματος Π. Το όνομα Επταπύργιο υπονοεί ότι το φρούριο διαθέτει 7 πύργους, κάτι που δεν ισχύει. Αυτή η ονομασία καθιερώνεται κατά την Οθωμανική περίοδο, επειδή μοιάζει με οχυρωματικό έργο της Κωνσταντινούπολης με αυτό το όνομα (Yedikule). Βρίσκεται στην κορυφή της ακρόπολης της Θεσσαλονίκης, η οποία εφάπτεται στα βόρεια βυζαντινά τείχη. Η τοιχοποιία του παρουσιάζει ποικιλομορφία λόγω της διαχρονικής του χρήσης. Αν και το φρούριο είναι βυζαντινό, το μνημείο δέχθηκε οθωμανικές επισκευές και προσθήκες. Συγκεκριμένα, είχε 4 οικοδομικές φάσεις: α) την παλαιοχριστιανική ή πρώιμη μεσοβυζαντινή (5 πρώτοι πύργοι, ως μέρος του τείχους της ακρόπολης), β) τον 12^ο αιώνα (ανακαινίζονται οι 5 παλαιοί πύργοι και κατασκευάζονται 5 ακόμα- γίνεται κλειστό φρούριο) γ) την εποχή της δυναστείας των Παλαιολόγων (ενίσχυση) δ) την οθωμανική περίοδο (1431 ανακατασκευή- λειτουργεί ως έδρα της οθωμανικής διοίκησης). Στην είσοδο του κεντρικού πύργου μάλιστα, υπάρχουν βυζαντινά γλυπτά, τα οποία έχουν εντοιχιστεί και υπάρχει και μια τουρκική επιγραφή που αναφέρεται στην άλωση της πόλης από τους Τούρκους και τη θριαμβευτική νίκη έναντι των Φράγκων και λοιπών “απίστων”. Χαρακτηρίζεται ως η πρωιμότερη διατηρηθείσα αφιερωματική οθωμανική επιγραφή σε φρούριο. Τα νεότερα κτίρια εντός του Επταπυργίου εξυπηρετούσαν τις ανάγκες των διαβόητων φυλακών του Γεντί Κουλέ. Κυκλοφορώντας περιμετρικά κανείς στο χώρο, μπορεί επίσης να θαυμάσει τη θέα όλης της πόλης, του Θερμαϊκού, του Ολύμπου και του Κέδρινου Λόφου.

Τι δε βλέπω;

Η έρευνα πάνω στο μνημείο έγινε παράλληλα με την αποκατάστασή του, βγάζοντας στην επιφάνεια πολλά στοιχεία για τις επεμβάσεις στο χώρο διαχρονικά, με σημαντικότερη αυτήν του κεντρικού πύργου, ο οποίος δέχτηκε ανακατασκευές από τους Τούρκους και προστέθηκαν εντοιχισμένα βυζαντινά αρχιτεκτονικά μέλη και γλυπτά αλλά και θραύσματα από μια ρωμαϊκή σαρκοφάγο. Επί οθωμανικής περιόδου, στο Επταπύργιο βρισκόταν η έδρα του Τούρκου διοικητή, ενώ από τα τέλη του 19ου αιώνα έως το 1989 είχε μετατραπεί στις φημισμένες φυλακές του Γεντί Κουλέ (τούρκικα: Yedi Kule), γνωστές για τις απάνθρωπες συνθήκες τους, με αποτέλεσμα να γίνουν θρύλος και η φήμη τους να περάσει ακόμη και στα ρεμπέτικα τραγούδια. Εκτός από ποινικούς, εκεί φυλακίστηκαν πολιτικοί κρατούμενοι κατά τον εμφύλιο (1946-1949) και τη χούντα (1967-1974). Υπήρξε και τόπος εκτελέσεων, ειδικά κατά τον εμφύλιο. Σήμερα, ανήκει στο Υπουργείο Πολιτισμού και ο χώρος χρησιμεύει για έρευνα, πολιτιστικές εκδηλώσεις, αλλά και ως μουσειακός χώρος του, σχετικός με το μνημείο.

Βιβλιογραφία