Ναός Αθηνάς (Απτέρου) Νίκης

Τι βλέπω;

Ο ναός της Αθηνάς Νίκης είναι ιωνικού ρυθμού, κατασκευασμένος από πεντελικό μάρμαρο. Κατασκευάστηκε για να τιμήσει τις στρατιωτικές νίκες των Αθηναίων. Είναι αμφιπρόστυλος, δηλαδή έχει τέσσερις κίονες μπροστά και τέσσερις πίσω και θεμελιώθηκε στα υπολείμματα του αρχαϊκού ναού της Αθηνάς και τον πύργο των Προπυλαίων της Μυκηναϊκής εποχής. Η ζωφόρος, πιθανολογείται ότι είναι έργο του Αγοράκριτου, ανατολικά απεικόνιζε τη συνέλευση των θεών, ενώ τα υπόλοιπα τμήματα της ζωφόρου απεικόνιζαν αθηναϊκές και ελληνικές μάχες.

Τι δε βλέπω;

Κατά τα Ρωμαϊκά χρόνια ο ναός ονομάστηκε και “Απτέρου Νίκης” διότι το ξόανο της θεάς ήταν χωρίς φτερά. Η Νίκη είναι μια θεότητα των αρχαίων Ελλήνων για τη νικηφόρα έκβαση της μάχης. Αναπαρίσταται με φτερά, σαν άγγελος, επειδή μια πόλη δεν είναι πάντα νικήτρια, αλλά μπορεί οποιαδήποτε στιγμή να χάσει και η θεά Νίκη να πετάξει για αλλού. Η θεά εικονίζεται να επιβραβεύει τους νικητές με δάφνινο στεφάνι. Η αρχιτεκτονική σύλληψη του Καλλικράτη υπήρξε ιδιαίτερα πετυχημένη, γεγονός που αποδεικνύεται από το ότι αντιγράφηκε και από άλλα κτίρια της Αττικής. Στην άκρη του πύργου, πάνω στον οποίο βρίσκεται ο ναός, υπήρχε ένα μαρμάρινο στηθαίο με παραστάσεις Νικών. Από τα αετώματα σώζονται ελάχιστα στοιχεία. Πιθανότατα στο δυτικό απεικονιζόταν η Γιγαντομαχία και στο ανατολικό η Αμαζονομαχία. Ο βωμός βρισκόταν εκτός ναού και στα ανατολικά. Επί Οθωμανικής εποχής, οι Τούρκοι προκειμένου να αντιμετωπίσουν τους Βενετούς του Μοροζίνι, κατεδάφισαν το ναό για να χτίσουν τον “Κουλά”, έναν οχυρωματικό πύργο στα προπύλαια.

Βιβλιογραφία