Τι βλέπω;

Ο ναός του Ηφαίστου παλιότερα πιστευόταν ότι ήταν αφιερωμένος στο Θησέα, τον Ηρακλή ή τον Άρη λόγω του διακόσμου, ο οποίος αναπαριστά τους άθλους των πρώτων δύο. Αυτός άλλωστε είναι και ο λόγος που ονομάστηκε και Θησείο. Η έρευνα – βασιζόμενη στον Παυσανία- έχει καταλήξει ότι είναι αφιερωμένος στον Ήφαιστο και την Αθηνά Εργάνη. Βρίσκεται στο λόφο του Αγοραίου Κολωνού και είναι ο καλύτερα διατηρημένος αρχαίος ναός στην Ελλάδα. Είναι δωρικός, περίπτερος, διαθέτει 6 κίονες στις στενές πλευρές και 13 στις μακρές. Είναι κατασκευασμένος από πεντελικό μάρμαρο, εκτός από τα γλυπτά του που είναι από παριανό και την κατώτερη βαθμίδα της κρηπίδας που είναι από πωρόλιθο. Επίσης, διέθετε πρόναο και οπισθόναο και μόνο σε αυτούς υπήρχε ζωφόρος. Η ζωφόρος μάλιστα αποτελεί στοιχείο του ιωνικού ρυθμού και όχι του δωρικού αλλά συναντάται σαν διακοσμητική πρακτική και στον Παρθενώνα και στο Ναό του Ποσειδώνα στο Σούνιο. Στο εσωτερικό υπήρχε δίτονη κιονοστοιχία σχήματος Π. Στους κίονες υπάρχουν χαραγμένα ιστορικά γεγονότα και ονόματα περιηγητών που ήθελαν να αφήσουν το αποτύπωμα της επίσκεψής τους.

Τι δε βλέπω;

Στο εσωτερικό του ναού υπήρχαν δύο μεγάλα ορειχάλκινα αγάλματα, του Ηφαίστου και της Αθηνάς Εργάνης. Ο πρώτος ήταν ο προστάτης των μεταλλουργών, ενώ η δεύτερη των κεραμέων και της οικοτεχνίας. Η λατρεία τους, άλλωστε, συνδέεται με την πληθώρα εργαστηρίων στα πέριξ. Λέγεται ότι από αυτό το ύψωμα ο γλύπτης Φειδίας έβλεπε την πομπή των Παναθηναίων και εμπνεύστηκε τη ζωφόρο του Παρθενώνα. Επί Οθωμανικής περιόδου κι έχοντας ήδη μετατραπεί σε χριστιανική εκκλησία από τα βυζαντινά χρόνια, απέκτησε διάφορα παρατσούκλια και παραλίγο να κατεδαφιστεί ή να γίνει τζαμί, κάτι που όμως αποτράπηκε με ειδικό φιρμάνι. Επίσης, χρησιμοποιήθηκε και ως νεκροταφείο χριστιανών. Οι περισσότερες καταστροφές στο μνημείο και ειδικότερα στις μετόπες και τη ζωφόρο, έγιναν από τους χριστιανούς κατά τον 7ο αιώνα. Στη νεότερη ιστορία έχει συνδεθεί με σημαντικά γεγονότα, όπως το διάγγελμα του Όθωνα το 1833, την παράδοση της πόλης στους Έλληνες από τους Τούρκους, την απόφαση ορισμού της Αθήνας ως πρωτεύουσα και το ότι υπήρξε επίκεντρο πολλών εορταστικών εκδηλώσεων αλλά και το πρώτο εθνικό αρχαιολογικό μουσείο. Αργότερα, ο περιβάλλων χώρος ήταν γεμάτος προσφυγικά παραπήγματα και στα Δεκεμβριανά του ελληνικού εμφυλίου υπήρξε πεδίο σφοδρών συγκρούσεων.

Βιβλιογραφία