Αμφιάρειο

Τι βλέπω;

Το Αμφιάρειο είναι ένα ιερό στη βορειανατολική Αττική, βρίσκεται σε μια χαράδρα ενός χειμάρρου, οι επισκέπτες πήγαιναν για θεραπεία και χρησμούς και ήταν από τα μεγαλύτερα της αρχαίας Ελλάδας. Ήταν αφιερωμένο στον Αμφιάραο, έναν ήρωα που σύμφωνα με το μύθο, τον κατάπιε η γη σε τρύπα που άνοιξε ο Δίας κατά τη διάρκεια μιας μάχης κι έπειτα αναδύθηκε από την Ιερή Πηγή. Όπως κατηφορίζουμε στον αρχαιολογικό χώρο, στα αριστερά του χειμάρρου βρίσκονται τα θρησκευτικά κτίρια, ενώ δεξιά τα κοσμικά. Τα βασικά μνημεία είναι η Κλεψύδρα (υδραυλικό ρολόι), οι Στήλες με τις επιγραφές (“όροι”), τα Ρωμαϊκά Λουτρά, τα 30 Βάθρα (στήριζαν δώρα προς το θεό, ψηφίσματα, αγάλματα κ.α.), ο Ναός (δωρικός με λατρευτικό άγαλμα και βωμό- το νότιο μισό καταστράφηκε από το χείμαρρο στην αρχαιότητα), η Ιερή Πηγή (οι θεραπευόμενοι έριχναν νομίσματα και το νερό διοχετευόταν προς το ανδρικό λουτρό), το Θέατρο (τριών- τεσσάρων χιλιάδων θεατών, ήταν μέρος της θεραπείας) και το Εγκοιμητήριο (Στοά) μήκους 110 μέτρων στο οποίο κοιμόντουσαν οι ασθενείς, είχε εξωτερικά 49 δωρικούς κίονες και εσωτερικά 17 ιωνικούς.

Τι δε βλέπω;

Το ιερό λειτουργούσε για 8 αιώνες και ήταν τεράστιου κύρους εντός και εκτός Ελλάδας. Ανάμεσα στους διάσημους επισκέπτες ήταν οι Κροίσος, Λυσίμαχος, Μαρδόνιος, Βρούτος και Σύλλας. Ο Σύλλας (Ρωμαίος στρατηγός) ήταν ευεργέτης του ιερού και σε αυτόν είναι αφιερωμένη μια στήλη πλησίον του ναού. Ανώτατος άρχοντας, με θρησκευτικές, διοικητικές και δικαστικές αρμοδιότητες ήταν ο ιερέας. Ο νεωκόρος ήταν φύλακας του «θησαυρού», δηλαδή της προκαταβολής για τη νοσηλεία που ισούταν με τρία ημερομίσθια. Στους κανόνες του ιερού ήταν: 1) ο ιερέας έπρεπε να βρίσκεται στο ναό τουλάχιστον 10 ημέρες το μήνα και να μη λείπει πάνω από 3 ημέρες συνεχόμενες, 2) τα ονόματα των θεραπευόμενων αναγράφονταν σε πίνακα από το νεωκόρο, 3) γυναίκες και άνδρες κοιμόντουσαν χωριστά, οι άνδρες στα ανατολικά του Εγκοιμητηρίου και οι γυναίκες δυτικά, 4) επιβάλλονταν πρόστιμα για απρεπή συμπεριφορά, 5) το κρέας από τις θυσίες έπρεπε να καταναλώνεται εντός του ιερού. Η θεραπεία ξεκινούσε με νηστεία και περιελάμβανε τάματα, όπως βλέπουμε και στη χριστιανική πίστη. Μετά από κάποια χρόνια, τα τάματα τα έλιωναν κι έφτιαχναν θρησκευτικά σκεύη. Κατά τα ρωμαϊκά χρόνια, ο Σύλλας απάλλαξε το ιερό από φόρους, λόγω της ιερότητας του Αμφιαράου, η βουλή της Ρώμης όμως έκρινε αργότερα ότι ήταν απλά ένας ήρωας και το ιερό έπρεπε να φορολογείται. Το θέμα έληξε με τον ειδικό απεσταλμένο της Ρώμης Κικέρωνα και την αποστολή του, οι οποίοι κατέληξαν ότι τελικά ο Αμφιάραος ήταν θεός και το ιερό έπρεπε να απαλλαχθεί από φόρους. Επίσης, το Αμφιάρειο ήταν γνωστό για τους αγώνες του, τα «Μεγάλα Αμφιαράεια» ή «Αμφιάραα» (μουσικοί, θεατρικοί, ιππικοί και γυμνικοί αγώνες).

Πληροφορίες

• Διεύθυνση: Επαρχιακή Οδός Αμφιάρειου- Χαλκουτσίου

Βιβλιογραφία