Τι βλέπω;

Η Δραπετσώνα είναι μία χερσόνησος που υψώνεται απότομα από τη θάλασσα. Σήμερα, το μεγαλύτερο μέρος του πρώην βιομηχανικού πάρκου είναι ένα υπερτοπικό πάρκο αναψυχής και πολυχώρος, με συναυλιακούς χώρους, χώρους περιπάτου και ανοιχτό θέατρο και επίσημα ονομάζεται «Πολυχώρος Λιπασμάτων Δραπετσώνας- Πάρκο Εργατιάς». Επίσης, εδώ πραγματοποιούνται διάφορα φεστιβάλ, όπως το Φεστιβάλ στη Θάλασσα. Από τα παλαιά βιομηχανικά κτίρια σώζονται 8: α) το κτίριο ταινιόδρομου Κράκαρη, μήκους 200μ., β) ο κεντρικός ηλεκτρικός σταθμός ύψους 11μ, με θόλο από μπετόν και με ντιζελομηχανή 600Hp του 1927, γ) το υαλουργείο, αρχικά για την κατασκευή δοχείων εργοστασιακής χρήσης και αποθήκευσης ή μεταφοράς οξέων κι έπειτα για άλλες εμπορικές χρήσεις, το οποίο απέκτησε παγκόσμια φήμη και λειτουργούσε έως το 1990, δ) το Ινστιτούτο Χημείας και Γεωργίας, ένα ερευνητικός χώρος που έδινε λύσεις σε προβλήματα που αφορούσαν τα εδάφη και τις καιρικές συνθήκες της χώρας, ε) η οικία επιστημονικού προσωπικού, εντός του τότε εργατικού οικισμού, στ) ο υδατόπυργος 400κμ, ζ) τα σφαγεία, τα οποία μετατράπηκαν σε αποθήκες μετά την εξαγορά από την εταιρεία λιπασμάτων, η) το σιλό, το οποίο χρησιμοποιήθηκε κυρίως από το υαλουργείο και αποτελείται από 8 δίδυμα σιλό χωρητικότητας 500 τόνων και καμινάδα 120μ. Ειδικότερα, οι αποθήκες λιπασμάτων και ο ηλεκτρικός σταθμός είναι πολύ σημαντικά κτίρια βιομηχανικής αρχιτεκτονικής.

Τι δε βλέπω;

Στην περιοχή αρχικά λειτούργησαν τα σφαγεία και τα παραπήγματα καραντίνας των θυμάτων της χολέρας του 1854. Έπειτα, κατασκευάστηκαν μικρά σπίτια εργατών της γαλλικής εταιρείας Ερσάν, η οποία είχε αναλάβει λιμενικά έργα που τελικά καταστράφηκαν από τους βομβαρδισμούς του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Συνέχισαν να χτίζονται αποθήκες και μικρές βιομηχανικές μονάδες, ώσπου κατασκευάστηκαν τρία μεγάλα εργοστάσια: το μηχανουργείο- ναυπηγείο Βασιλειάδη, το εργοστάσιο τσιμέντων Ηρακλής και το χημικό εργοστάσιο λιπασμάτων. Παράλληλα, αναπτύχθηκαν ναυπηγικές δεξαμενές, στρατιωτικοί χώροι, οι νεώσοικοι του βασιλέως, αργότερα, το υαλουργείο και μεταπολεμικά, μεταλλευτικές επιχειρήσεις. Το εργοστάσιο λιπασμάτων ιδρύθηκε από μία ομάδα βιομηχάνων, τραπεζιτών και ενός χημικού και σταδιακά κατέλαβε μία έκταση 250.000τμ, έφτασε τα 109 κτίρια, ανάμεσα στα οποία ήταν ο υδατόπυργος, ο ηλεκτρικός σταθμός, το Ινστιτούτο Χημείας και το κτίριο με ταινιόδρομο. Ήταν μια υπερσύγχρονη μικρή βιομηχανική πόλη, η οποία ξεκίνησε με 200 εργάτες και μεταπολεμικά έφτασε τους 3.500. Η περιοχή προσέλκυσε εργάτες από όλη την Ελλάδα, αλλά το μεγαλύτερο κύμα ήταν αυτό των προσφύγων του 1922. Οι μεγάλες αυτές βιομηχανικές μονάδες, όπως και άλλες σε όλη τη χώρα, δεν ήταν ο κορμός της οικονομίας. Μάλιστα, ακολούθησαν το μοντέλο της γρήγορης εναλλαγής προσωπικού με φθηνή εργασία, ώστε να είναι ανταγωνιστικές διεθνώς, ωστόσο αυτό οδήγησε στην κακή τους φήμη, τη μείωση της παραγωγικότητάς τους και τέλος, στην παρακμή μερικών εξ αυτών. Η οικολογική καταστροφή και η ατμοσφαιρική ρύπανση που προκαλούσαν ήταν πολύ έντονες. Μετά τη χούντα, σύσσωμη η τοπική κοινωνία ακύρωσε σχέδια ανάπτυξης των μονάδων και πέτυχε τη σταδιακή απομάκρυνσή τους ή διακοπή τους, μία «μάχη» που κράτησε δεκαετίες.

Βιβλιογραφία