Λιμάνι
Το λιμάνι της Θεσσαλονίκης βρίσκεται στη δυτική πλευρά του κέντρου και φιλοξενεί αρκετούς πολιτιστικούς χώρους.
Νεότερη και Σύγχρονη εποχή (1912 - )
1912 Ολοκληρώθηκε με μεγάλη καθυστέρηση για διάφορους λόγους (π.χ. πόλεμοι, αντιδράσεις αχθοφόρων). Στον κυματοθραύστη, βρίσκεται βυθισμένο το τουρκικό θωρηκτό Φετχί Μπουλέντ. Τορπιλίστηκε στις 18 Οκτωβρίου 1912 (Βαλκανικοί Πόλεμοι).
1925 Το λιμάνι συνδέεται με τα λιμάνια του Πειραιά, της Αλεξάνδρειας, της Μασσαλίας, της Μαύρης Θάλασσας, της Κωνσταντινούπολης και του Γαλατσίου.
Οθωμανική εποχή (1453- 1912)
1896 Έναρξη των έργων κατασκευής.
Βυζαντινή εποχή (331 μ.Χ.- 1453)
Ρωμαϊκή εποχή (30 π.Χ.- 330 μ.Χ.)
Ελληνιστική εποχή (322- 31 π.Χ)
Κλασική εποχή (478-323 π.Χ)
Αρχαϊκή εποχή (800-479 π.Χ)
Γεωμετρική εποχή (-1100- 800 π.Χ)
Προϊστορία (-1100 π.Χ.)
Τι βλέπω;
Σήμερα, το λιμάνι διαθέτει 6 προβλήτες, καταλαμβάνει μια έκταση άνω των 1.250 στρεμμάτων και εκτός από την εμπορική και επιβατική χρήση, είναι περισσότερο γνωστό ως τόπος ψυχαγωγίας (bars, εστιατόρια, μουσεία) και τόπος χαλάρωσης με θέα το θαλάσσιο μέτωπο της πόλης. Όταν κατασκευάστηκε, η τότε Οθωμανική Αυτοκρατορία επιθυμούσε την αναβάθμιση της πόλης και αυτή να ανταποκρίνεται στις διεθνείς προκλήσεις της θάλασσας και του εμπορίου, την ίδια εποχή που άνοιξε και η διώρυγα του Σουέζ. Για τον λόγο αυτόν, η οθωμανική διοίκηση, ανέθεσε το έργο του λιμανιού σε γαλλικές εταιρείες. Η ανάπτυξη των αποθηκών στις αρχές του 20ου αιώνα και το κολοσσιαίο τελωνείο, εξυπηρετούσαν πλέον τις ανάγκες ενός ακμάζοντος λιμανιού και μιας πόλης που γνώρισε πρωτοφανή εξωστρέφεια, επηρεάζοντας σημαντικά την οικονομία και την αρχιτεκτονική της. Οι βομβαρδισμοί του 1944 κατέστρεψαν ένα μεγάλο μέρος του λιμανιού. Σήμερα, βλέπουμε κυρίως μεταγενέστερα κτίρια.
Τι δε βλέπω;
Μέχρι το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα, η Θεσσαλονίκη ήταν αποκλεισμένη από τη θάλασσα, εξαιτίας της μεσαιωνικής περιτείχισης και ο λιμένας της περιοριζόταν σε ένα πολύ μικρό στενό σημείο, με σαθρές ξύλινες αποβάθρες. Με το γκρέμισμα των τειχών, άνοιξε ο δρόμος για ένα έργο, το οποίο ήταν καινοτόμο για την εποχή, τόσο τεχνικά, όσο και αρχιτεκτονικά. Οι νέες προκυμαίες (μεταξύ αυτών και η σημερινή λεωφόρος Νίκης) σύντομα χρειάστηκαν επέκταση. Επιπλέον, ήταν απαραίτητη η σιδηροδρομική σύνδεση του λιμανιού, όπως και έγινε. Οι γραμμές είχαν σχεδιαστεί να φτάνουν μέχρι το Λευκό Πύργο, αλλά το έργο δεν υλοποιήθηκε λόγω κόστους. Ωστόσο, αξίζει να δούμε και την αντίθετη άποψη, όπως αυτή του Βρετανού πρόξενου των αρχών του 20ου αιώνα, λέγοντας ότι η Θεσσαλονίκη δε χρειαζόταν λιμάνι. Είχε πολύ ακριβά τέλη, με αποτέλεσμα να μην το χρησιμοποιούν ούτε ατμόπλοια, ούτε ιστιοφόρα, συνεπώς δεν εξυπηρετούσε το εμπόριο, αλλά μόνο τα έσοδα του κράτους.
Βιβλιογραφία
Αναστασιάδης Γ., Χεκίμογλου Ε., (2000), Όταν η Θεσσαλονίκη μπήκε στον 20ο αιώνα. Τα 200 σημαντικότερα γεγονότα που συνέβησαν στην πόλη από το 1900 ως το 1910, Θεσσαλονίκη: University Studio Press
Αναστασιάδου Μ., (2008), Θεσσαλονίκη 1830-1912, η μητρόπολη στην εποχή των οθωμανικών μεταρρυθμίσεων, ΕΣΤΙΑ
Ζαφείρης Χ., (1997), Θεσσαλονίκης Εγκόλπιον, ιστορία, πολιτισμός, η πόλη σήμερα, γεύσεις, μουσεία, μνημεία, διαδρομές, Αθήνα: Εξάντας
Θεοδωρίδης Π., (2013), Θεσσαλονίκη, διήγηση ενός αιώνα, Θύραθεν
Καυκαλάς Γ., (2015), Δε γίναμε ποτέ μοντέρνοι: το ανέφικτο όραμα του πολεοδομικού σχεδιασμού και η Θεσσαλονίκη της δεκαετίας του 1960, στο Βιτόπουλου Α., Καραμήτσου- Γερολύμπου Α., Τουρνικιώτης Π., (2015), do.co,mo.mo_, Η ελληνική πόλη και η πολεοδομία του μοντέρνου, Futura, σ.σ. 165-174
Καραμήτσιος Γ., (2017), Θεσσαλονίκη, 100 μικρές ιστορίες, Ιανός
Σερέφας Σ., Πετρίδης Π., (2012), Εδώ: Τόποι βίας στη Θεσσαλονίκη, Άγρα
Χαστάογλου Μαρτινίδη Β., (2015), Η γαλλική παρουσία στην κατασκευή του λιμανιού της Θεσσαλονίκης, 1872- 1912: Εργοληπτικές εταιρείες, πολεοδομικοί νεωτερισμοί και αρχιτεκτονικές καινοτομίες, στο Καιρίδης Δ. (2015), (επ), Θεσσαλονίκη, μια πόλη σε μετάβαση, 1912- 2012, ΟΦΘ, ΠΕΕΒ, Νavarino Network, Επίκεντρο, σ. 420- 436
Χεκίμογλου Ε., (2001), Τα μυστήρια της Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη: University Studio Press
