Ναός Μεταμόρφωσης του Σωτήρος

Τι βλέπω;

Ο ναός αυτός είναι σπάνιος εγγεγραμμένος τετράκογχος, δηλαδή εντός της τετράγωνης κάτοψης του κτιρίου, εγγράφονται 4 ημικυκλικές κόγχες. Είναι λασπόκτιστος, δηλαδή η βάση έχει κατασκευαστεί από ακατέργαστους λίθους, ενώ το ανώτερο μέρος από πλίνθους. Ο οκτάπλευρος τρούλος είναι δυσανάλογα ψηλός σε σχέση με το σύνολο του ναού, αποτελούμενος από επάλληλα τόξα και πλίνθινους ημικίονες, τυπικό χαρακτηριστικό της ναοδομίας της πόλης την εποχή εκείνη. Με το σεισμό του 1978 αποκαλύφθηκαν τοιχογραφίες του 1350-1370 (εποχή της καταστολής της επανάστασης των Ζηλωτών), οι οποίες δίνουν μια άγνωστη εικόνα της καλλιτεχνικής δημιουργίας της Θεσσαλονίκης την εποχή εκείνη. Στον τρούλο δεσπόζει η Ανάληψη του Χριστού και ακολουθούν η Παναγία, οι Απόστολοι, ιεράρχες, προφήτες, ψάλτες, πιστοί κ.α. Οι φιγούρες αποδίδονται λεπτές και μελαγχολικές, αλλά ταυτόχρονα εκφραστικές και με δυναμική κίνηση. Ο δυτικός νάρθηκας είναι του 1936, αντικαθιστώντας τον παλαιότερο, αλλά όχι τον πρωτότυπο βυζαντινό.

Τι δε βλέπω;

Χρησιμοποιήθηκε ως ταφικό παρεκκλήσι, όπως φάνηκε από τάφους που βρέθηκαν εντός και εκτός του ναού. Αρχικά ήταν αφιερωμένος στην Παναγία, βάσει δύο εγχάρακτων επιγραφών σε μια μολύβδινη λειψανοθήκη. Στην Αγία Τράπεζα βρέθηκε λειψανοθήκη με τμήματα οστών του οσιομάρτυρα Στεφάνου και τοποθετήθηκε εκεί στα εγκαίνια του ναού. Κατά την Οθωμανική εποχή δε μετατράπηκε σε τζαμί επειδή ο ναός είναι μικρός και βρίσκεται στην καρδιά της τότε χριστιανικής συνοικίας. Την ίδια εποχή, οι χριστιανοί που είχαν χάσει παιδιά, βάφτιζαν τα νεογέννητα στο ναό αυτόν, δίνοντας σε αυτά το όνομα Σωτήρης. Ο ναός Μεταμόρφωσης του Σωτήρος βρίσκεται στον κατάλογο μνημείων παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO.

Πληροφορίες

• Διεύθυνση: Εγνατία & Παλαιών Πατρών Γερμανού

Βιβλιογραφία