Τι βλέπω;

Το εκκλησάκι της παλαιάς μονής Λατόμου είναι ένα παλαιοχριστιανικό μνημείο, αφιερωμένο στον Όσιο Δαυίδ. Είναι διάσημο για το ψηφιδωτό «Θεοφάνεια» το οποίο χρονολογείται στο τελευταίο τέταρτο του 5^ου αιώνα μ.Χ. Απεικονίζεται ο Χριστός με 4 σύμβολα των Ευαγγελιστών (άγγελος, αετός, λιοντάρι, μόσχος), ενώ δεξιά και αριστερά βρίσκονται οι προφήτες Ιεζεκιήλ και Αββακούμ και από κάτω ρέει ο προσωποποιημένος (δείγμα επιρροής της ελληνιστικής τέχνης) ποταμός Χοβάρ (Ιορδάνης). Άλλες τοιχογραφίες του 12^ου, 13^ου και 14^ου αιώνα είναι εξίσου σημαντικές, λόγω της ζωντάνιας και της ατμοσφαιρικότητάς τους. Όλος ο διάκοσμος του ναού ανήκει στους σπουδαιότερους της βυζαντινής τέχνης, φανερώνοντας ταυτόχρονα και τις επιρροές της ελληνορωμαϊκής τέχνης (πλούσια χρωματική κλίμακα, πνευματικότητα, ρεαλισμός, φυσιοκρατική απόδοση του τοπίου).

Τι δε βλέπω;

Ο ναός χτίστηκε πάνω σε κτίσμα της ρωμαϊκής περιόδου. Το δυτικό τμήμα του ναού σήμερα δε σώζεται. Η αρχική του μορφή ήταν τετράγωνη στην κάτοψη, με μικρές καμπύλες προεξοχές στις 4 πλευρές, δημιουργώντας έτσι έναν ισοσκελή σταυρό, στο κέντρο του οποίου υπήρχε τρούλος. Πιθανόν, η Θεοδώρα, κόρη του Μαξιμιανού, ανέλαβε τα έξοδα για την οικοδόμηση του ναού, έχοντας ασπαστεί τον χριστιανισμό. Για να μην αποκαλυφθεί όμως ότι ασπάστηκε τον Χριστιανισμό, κάλυψε το ψηφιδωτό. Αυτό σώθηκε επειδή ήταν καλυμμένο με δέρμα βοδιού και πιθανότατα επανατοποθετήθηκε κατά την εποχή της Εικονομαχίας. Η αφιέρωση του ναού στον Όσιο Δαυίδ έγινε αυθαίρετα μετά την τελική αποκάλυψη του ψηφιδωτού (1921) και την επαναφορά του σε χριστιανικό ναό από τζαμί. Στην πραγματικότητα, ήταν αφιερωμένος στο Σωτήρα Χριστό του Λατόμου, δηλαδή του εργάτη των λατομείων, τα οποία υπήρχαν στην περιοχή. Μια άλλη υπόθεση είναι ότι αρχικά ο ναός ήταν αφιερωμένος στον Προφήτη Ζαχαρία.

Πληροφορίες

• Διεύθυνση: Επιμενίδου & Λάδωνος

Βιβλιογραφία