Ναός Προφήτη Ηλία

Τι βλέπω;

Ανήκει στους πιο περίτεχνους χριστιανικούς ναούς της πόλης και είναι της εποχής της δυναστείας των Παλαιολόγων (ύστερη βυζαντινή περίοδος). Είναι επιβλητικός ναός λόγω του όγκου του, έχει περίτεχνο τρούλο και κεραμοπλαστικό διάκοσμο που κάνει το ναό να μοιάζει με ζωγραφικό έργο. Σπάνια συναντάμε ναούς αυτού του είδους στην περιοχή της Μακεδονίας. Οι περισσότεροι βρίσκονται στην Κωνσταντινούπολη. Είναι τρίκογχος σταυροειδής εγγεγραμμένος με ευρύχωρο νάρθηκα (λιτή) και περίστωο. Έχει συνολικά 7 τρούλους, κατασκευάστηκε με το πλινθοπερίκλειστο σύστημα τοιχοποιίας, έχει μεγάλη ποικιλία όγκων, οι επιφάνειες εναλλάσσονται και έχει όροφο για αυτοκρατορικές τελετές. Εμφανείς είναι και οι επιρροές των μοναστηριακών ναών του Αγίου Όρους (μεγάλος νάρθηκας, ευρύχωρες πλαϊνές κόγχες), οι οποίες συνδυάζονται με την αρχιτεκτονική των παλαιολόγειων ναών της Θεσσαλονίκης. Αριστερά και δεξιά του νάρθηκα υπάρχουν δύο ταφικά παρεκκλήσια και δύο κυκλικά κτίσματα που επικοινωνούν με το Άγιο Βήμα. Εκεί φυλάσσονταν επίσημα έγγραφα και πολύτιμα αντικείμενα. Λίγες είναι οι αρχικές τοιχογραφίες που σώθηκαν και αυτές βρίσκονται σε κακή κατάσταση. Τις βλέπουμε κυρίως στο νάρθηκα και τα παρεκκλήσια. Διέπονται από έντονο ρεαλισμό και εκφραστικότητα και επηρέασαν σημαντικά τις τοιχογραφίες ναών της Σερβίας.

Τι δε βλέπω;

Αρκετοί ιστορικοί και αρχαιολόγοι υποστηρίζουν ότι υπήρξε το καθολικό της Νέας Μονής Θεοτόκου (14^ος αιώνας), η οποία κατασκευάστηκε σε ερείπια βυζαντινών ανακτόρων. Μια άλλη εκδοχή είναι ότι υπήρξε καθολικό της Μονής Ακαπνίου. Ο ζωγραφικός διάκοσμος, ωστόσο, δείχνει ότι ο ναός ίσως ήταν αφιερωμένος στο Χριστό. Επί οθωμανικής περιόδου, μετατράπηκε σε τζαμί με την ονομασία Σεραϊλί Τζαμί, δηλαδή τζαμί του παλατιού. Το όνομα πιθανότατα συνδέεται με την παράδοση περί ύπαρξης βυζαντινών ανακτόρων στην περιοχή. Η λατρεία του Προφήτη Ηλία ξεκίνησε τον 20^ο αιώνα και δεν έχει καμία σχέση με την ιστορία του ναού. Ενδέχεται το «Ηλίας» να προέκυψε από την κατάληξη «-ιλί» της τούρκικης ονομασίας «Σεραϊλί».

Πληροφορίες

• Διεύθυνση: Ολυμπιάδος & Αμφιλοχίας

Βιβλιογραφία