Τι βλέπω;

Στην Πλατεία Μητροπόλεως υπάρχουν τρεις ανδριάντες ιστορικών προσώπων. Στην μπροστά πλευρά βρίσκονται αυτές των Κωνσταντίνου Παλαιολόγου και αρχιεπισκόπου Δαμασκηνού, ενώ στην πίσω, το Μνημείο Μικρασιατικής Καταστροφής με το άγαλμα του Μητροπολίτη Σμύρνης Χρυσοστόμου. Ο χάλκινος ανδριάντας ύψους 2,5μ, έργο του Σπύρου Γογγάκη, παρουσιάζει τον Παλαιολόγο αποφασιστικό, με τα πόδια σε διάσταση και με το δεξί χέρι να κρατάει το ξίφος μπροστά από το στήθος του. Αποτελεί αντίγραφο του γλυπτού που βρίσκεται στο Μυστρά (Πελοπόννησος). Το γλυπτό είναι μέρος μίας σύνθεσης με φόντο μαρμάρινη τοξωτή στήλη που συμβολίζει την πύλη του Ρωμανού, στην οποία σκοτώθηκε μαχόμενος ο Παλαιολόγος, σύμφωνα με ορισμένες πηγές. Στην πάνω πλευρά, βρίσκεται ο δικέφαλος αετός, αριστερά η απάντηση του Παλαιολόγου στον Μωάμεθ Β΄ όταν αυτός του πρότεινε την παράδοση της Κωνσταντινούπολης με αντάλλαγμα την Πελοπόννησο, και δεξιά το όνομά του και οι ημερομηνίες γέννησης και θανάτου του. Ο 4μ ορειχάλκινος ανδριάντας του αρχιεπισκόπου Δαμασκηνού, έργο του Φάνη Σακελλαρίου, είναι τοποθετημένος σε μαρμάρινη βάση και δίβαθμο βάθρο. Ο αρχιεπίσκοπος κρατάει με το ένα χέρι την ποιμαντική ράβδο και με το άλλο ευλογεί το πλήθος. Τα ράσα αποδίδονται με λεπτομέρεια, όπως φαίνεται από τις πτυχώσεις τους. Ο μαρμάρινος ανδριάντας του Χρυσοστόμου Σμύρνης, έργο του Κώστα Δημητριάδη, είναι μέρος μίας μνημειακής σύνθεσης που χάνεται μέσα στο πράσινο. Ο Χρυσόστομος απεικονίζεται στη στιγμή της θυσίας του, σε στάση ικεσίας προς το θεό και με εσωτερική δραματικότητα. Το φόντο αποτελείται από λαξευτούς λίθους και σχηματίζει ημικυκλική κόγχη. Δεξιά και αριστερά αναγράφονται ονόματα όσων δολοφονήθηκαν μαζί με τον Χρυσόστομο.

Τι δε βλέπω;

Ο Κωνσταντίνος ΙΑ΄ Δραγάσης Παλαιολόγος (1404- 1453) ήταν ο τελευταίος αυτοκράτορας της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και ο ενδέκατος αυτοκράτορας της δυναστείας των Παλαιολόγων. Ο αρχιεπίσκοπος Δαμασκηνός, κατά κόσμον Δημήτριος Παπανδρέου (1891- 1949), διαδέχτηκε τον εκτελεσθέντα από τη δικτατορία Μεταξά αρχιεπίσκοπο Χρύσανθο και θήτευσε κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και του Ελληνικού Εμφυλίου. Κατά τη διάρκεια του πολέμου, προσπαθούσε να έχει στρατηγικό και εξισορροπητικό ρόλο ανάμεσα στις νέες πολιτικές συνθήκες της κατοχικής κυβέρνησης Τσολάκογλου και τις ανάγκες της κοινωνίας. Διεκδικούσε και εξασφάλιζε πόρους και μέσα κοινωνικής πρόνοιας σε περίοδο απόλυτης ανέχειας και πείνας, χωρίς ωστόσο να καταδικάζει τις κατοχικές δυνάμεις και τις πρακτικές τους. Υπήρξε επιδραστική προσωπικότητα με μεγάλη πολιτική επιρροή, αλλά δεν είχε καμία επιρροή στο ΕΑΜ (Εθνική Αντίσταση). Προσπάθησε να συνδεθεί ιδεολογικά με την εξόριστη κυβέρνηση του Καΐρου και μετά την απελευθέρωση, εκτέλεσε χρέη πρωθυπουργού και αντιβασιλέα για ένα μικρό διάστημα. Ο Χρυσόστομος Σμύρνης (1867- 1922) θεωρείτο εθνάρχης των Ελλήνων της Μικράς Ασίας, με πλούσιο κοινωνικό έργο. Αρνήθηκε να εγκαταλείψει το ποίμνιό του κατά τη διάρκεια της καταστροφής της Σμύρνης, συνελήφθη από τις τουρκικές αρχές, οι οποίες τον καταδίκασαν για φιλελληνισμό με συνοπτικές διαδικασίες και τον παρέδωσαν στον τουρκικό όχλο, ο οποίος τον λιντσάρισε, τον τύφλωσε, τον διαμέλισε και έσυρε το πτώμα του μέσα στην πόλη.

Πληροφορίες

• Διεύθυνση: Πλ. Μητροπόλεως

Βιβλιογραφία