Τι βλέπω;

Πρόκειται για ένα σύνθετο και εκτεταμένο μνημείο. Στο κέντρο της σύνθεσης υπάρχει ανάγλυφο από γκρίζο πωρόλιθο (ύψους 2μ και μήκους 5μ) που είναι εμπνευσμένο από την αρχαία επιτύμβια γλυπτική. Απεικονίζεται ένας νεκρός πολεμιστής κείμενος σε εδαφική έξαρση, έχοντας αρχαϊκή περικεφαλαία και κρατώντας ασπίδα. Η έντονη χρήση καμπυλών προδίδει αρμονία αλλά και ένταση στο έργο. Ο νεκρός αποδίδεται με τέτοια λεπτομέρεια που δίνεται η εντύπωση ότι αναπαύεται και θα σηκωθεί να πολεμήσει. Αριστερά και δεξιά του ανάγλυφου υπάρχουν μνημειώδεις κλίμακες στις πλαϊνές επιφάνειες των οποίων υπάρχουν χαραγμένα αρχαία γνωμικά και ονόματα πεδίων μαχών. Χαρακτηριστικές είναι και οι μπρούντζινες ασπίδες στους αναβαθμούς που είναι εμπνευσμένες από την αρχαιότητα. Κάτω από το ανάγλυφο καίει αδιάκοπα μία μικρή φωτιά προς τιμήν των νεκρών. Το φως προέρχεται από το μοναστήρι της Αγίας Λαύρας. Η Αγία Λαύρα βρίσκεται στη βόρεια Πελοπόννησο κι έχει εντυπωθεί στην ελληνική συνείδηση ως το σημείο έναρξης της Ελληνικής Επανάστασης του 1821.

Τι δε βλέπω;

Το πρώτο σχέδιο εκπονήθηκε από τον αρχιτέκτονα Εμμανουήλ Λαζαρίδη. Το σχέδιο Λαζαρίδη υλοποιήθηκε μόνο μερικώς, καθώς το γλυπτικό πρόγραμμα που είχε ως θέμα τη γιγαντομαχία θεωρήθηκε πολυδάπανο για τα οικονομικά δεδομένα της εποχής. Η τοποθέτησή του παρόντος γλυπτού μπροστά από τα παλαιά ανάκτορα (τότε υπουργείο στρατιωτικών και νυν βουλή) ήταν αρχική πρόταση του τότε υπουργού στρατιωτικών και μετέπειτα δικτάτορα, Θεόδωρου Πάγκαλου. Η πρόταση αυτή προκάλεσε αντιδράσεις, διότι ο συμβολισμός της τοποθέτησης μπροστά από στρατιωτικό κτίριο ήταν αντίθετος με τη Δημοκρατία. Αφού εξελέγη πρωθυπουργός αργότερα ο Ελευθέριος Βενιζέλος και αφού είχε αποφασιστεί να μετατραπεί το κτίριο σε κοινοβούλιο, χωροθετήθηκε εκεί κατόπιν δικής του επιμονής, δηλαδή στην καρδιά της πόλης και στη βάση του «ναού» της Δημοκρατίας, προσδίδοντας στο χώρο ακόμη εντονότερο συμβολισμό. Πρόκειται για ένα ταφικό μνημείο, το οποίο δε συνδέεται με θρησκευτικές τελετουργίες. Το τελετουργικό της τιμής των νεκρών αφορά καθαρά την τιμή στο έθνος και το σεβασμό του Συντάγματος. Τα μνημεία τέτοιου τύπου ξεκίνησαν να δημιουργούνται στη Γαλλία μετά το 1870 και μετά τον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο σε όλη την Ευρώπη, ως ένδειξη τιμής στους εκατομμύρια νεκρούς στρατιώτες.  Παρόλα αυτά, τα πρώτα ηρώα πεσόντων στρατιωτών μαρτυρούνται αρχαιολογικά και γραπτά στην αρχαία Ελλάδα και ιδιαίτερα στην κλασική Αθήνα (βλ. Επιτάφιο Περικλή).

Πληροφορίες

• Διεύθυνση: Λ. Αμαλίας

Βιβλιογραφία