Πλατεία Ομονοίας

Τι βλέπω;

Η Πλατεία Ομονοίας είναι από τις κεντρικότερες πλατείες, αποτελεί σημείο συνάντησης πολλών κοινωνικών ομάδων και έχει μακρά κοινωνική ιστορία. Η φήμη της είναι κακή, διότι θεωρείται σημείο συγκέντρωσης κοινωνικά αποκλεισμένων ομάδων. Η πλατεία δεν είναι ενδιαφέρουσα μόνο για την κοινωνική της πολυμορφία, αλλά και για τα ενδιαφέροντα κτίρια των αρχών και των μέσων του 20^ου αιώνα που την περιστοιχίζουν. Από τον 19^ο αιώνα κιόλας, υπήρχαν εκεί  πολλά ξενοδοχεία –όπως και στη γειτονική περιοχή Χαυτεία- επειδή ήταν σημείο έλευσης επαρχιωτών και ξένων επισκεπτών. Μέχρι πριν την τελευταία ανάπλαση, στην πλατεία σύχναζαν και καθόντουσαν ορισμένες περιθωριοποιημένες ομάδες και μετανάστες. Η τελευταία ανάπλαση, δεν περιλαμβάνει κανένα παγκάκι και το σιντριβάνι είναι σχεδιασμένο έτσι ώστε ούτε το νερό να πλησιάζει κανείς εύκολα, ούτε να μπορεί να κάτσει κάποιος εύκολα στο πεζούλι. Γι’ αυτόν τον λόγο, ο σχεδιασμός αυτός, ο οποίος δεν υλοποιήθηκε με τις δέουσες διαδικασίες, δεν έχει χαρακτηριστεί από πολλούς κατοίκους και επιστήμονες ως μονάχα Instagram- friendly, αλλά ταυτόχρονα ρατσιστικός.

Τι δε βλέπω;

Η ύπαρξη κοινωνικά αποκλεισμένων ομάδων στο σημείο αυτό δεν είναι καινοφανές φαινόμενο, αλλά συμβαίνει εδώ και αρκετές δεκαετίες. Σε κάθε περίπτωση, είναι ιδιαίτερη πλατεία γιατί, όπως σημειώνει ο Σαρηγιάννης (1994), από παλιά κιόλας, ήταν σημείο «δραματικής πάλης ανάμεσα στη μεγαλοαστική Αθήνα της πλατείας Συντάγματος και στις εργατικές περιοχές νότια και νοτιοδυτικά της Ομόνοιας». Όταν η Αθήνα έγινε πρωτεύουσα, η περιοχή της πλατείας ήταν το βόρειο όριο της πόλης. Υπήρχαν αγροτικές εκτάσεις και περνούσαν από αυτήν δύο ρέματα, αυτά των οδών Σταδίου και Πανεπιστημίου. Στο πρώτο σχέδιο της Αθήνας στο πρώτο μισό του 19^ου αιώνα, προβλεπόταν να κατασκευαστούν στο σημείο αυτό τα ανάκτορα, κάτι το οποίο τελικά δε συνέβη. Ο σχεδιασμός των ανακτόρων στην Ομόνοια είχε νεοκλασική φιλοσοφία, με τις οδούς Πειραιώς, Σταδίου και Ερμού να δημιουργούν ένα συμμετρικό τρίγωνο. Αφού έγινε τελικά πλατεία, η πρώτη ανακαίνιση ήταν σαρωτική, δίνοντάς της κυκλικό σχήμα και περίφραξη. Από τότε η πλατεία έχει υποστεί 7 σημαντικές αναπλάσεις. Η πλατεία έχει υπάρξει σημείο πολιτικών συγκρούσεων, χώρος διαπόμπευσης ανταρτών (εμφύλιος) και νεαρών που δεν ακολουθούσαν τις νόρμες της μεταπολεμικής εποχής (τεντυμπόιδες). Σήμερα είναι κυρίως σημείο συνάντησης για διαδηλώσεις, πολιτικές συγκεντρώσεις ή πανηγυρισμούς, όταν συμβαίνει κάτι ευχάριστο (π.χ. η κατάκτηση του ευρωπαϊκού πρωταθλήματος ποδοσφαίρου το 2004).

Βιβλιογραφία