Αναφιώτικα

Τι βλέπω;

Η συνοικία “Αναφιώτικα” ξεκίνησε να κατασκευάζεται στα μέσα του 19ου αιώνα και είναι από τα πρώτα ισχυρά παραδείγματα αυθαίρετης δόμησης του νεοσύστατου ελληνικού κράτους. Χτίστηκε παράνομα, κυρίως κατά την περίοδο έξωσης του Όθωνα, από Αναφιώτες (η Ανάφη είναι νησί των Κυκλάδων) και άλλους κυκλαδίτες εσωτερικούς μετανάστες. Γι’ αυτό το λόγο και η αρχιτεκτονική της συνοικίας είναι νησιωτική. Ο Μπίρης (1966) χαρακτηριστικά την αποκαλεί “αρχιτεκτονικό δείγμα απλού δομικού αισθήματος και ευφυούς εξοικονομήσεως αναγκών”. Σήμερα σώζονται λίγα κτίσματα από τη συνοικία. Ωστόσο, 45 σπίτια έχουν χαρακτηριστεί διατηρητέα. Οι οδοί- μονοπάτια εξακολουθούν να είναι χωρίς ονόματα και η αρίθμηση των σπιτιών γίνεται ως Αναφιώτικα 1, 2 κ.λπ. Επιπλέον, στην περιοχή βρίσκονται και 2 αναστηλωμένα παλιά εκκλησάκια, του Αγίου Συμεών και του Αγίου Γεωργίου του Βράχου.

Τι δε βλέπω;

Οι πρώτοι κάτοικοι της περιοχής ήταν οι Γιώργος Δαμίγος και Μάρκος Σιγάλας, οι οποίοι δούλευαν κρυφά τη νύχτα για να χτίσουν τα σπίτια τους, επειδή δεν έβρισκαν οικόπεδα για να εγκατασταθούν. Το παράδειγμά τους ακολούθησαν αργότερα και άλλοι οικοδόμοι και τεχνίτες. Το τοπίο μοιάζει με αυτό του τόπου καταγωγή τους. Το έδαφος έχει απότομη κλίση, είναι βραχώδες και χωρίς νερό. Η εξοικείωση με αυτές τις συνθήκες τους επέτρεψε να σκαλίσουν σκαλοπάτια, να ανοίξουν σοκάκια και να κατασκευάσουν το δικό τους χώρο. Παλιότερα, οι στέγες ήταν επίπεδες και ολόλευκες κι έκαναν τη συνοικία να μοιάζει από ψηλά με κοπάδι προβάτων. Αργότερα, έφτασαν και Μικρασιάτες πρόσφυγες, οπότε η αρχιτεκτονική φυσιογνωμία της περιοχής άλλαξε. Οι περισσότεροι διανοούμενοι και αρχαιολόγοι της εποχής θεωρούσαν τα Αναφιώτικα ντροπή για την πόλη και ευθεία προσβολή στην Ακρόπολη. Παράλληλα, υπήρχε μια έντονη έχθρα ανάμεσα στα λαϊκά κυκλαδίτικα Αναφιώτικα και τη νεοκλασική Πλάκα.

Βιβλιογραφία